Wasknijpers hebben kracht

Het groepsgesprek

De studenten van onze Fulltime School wonen een jaar lang met elkaar in ons schoolgebouw in Drachten. Dat is prachtig mooi, omdat er vriendschappen voor het leven uit voortkomen. Tegelijkertijd is het best een uitdaging om als groep je tot elkaar te verhouden als je met elkaar moet koken, schoonmaken, klussen, ontspannen. Vaak gaat dat goed, maar soms geeft het spanningen en conflicten die uitgesproken moeten worden. Een belangrijke vaardigheid die je tijdens het jaar ontwikkelt, is op een goede manier ruziemaken door geschillen uit te praten. Als schoolteam mogen we dan zulke beladen groepsgesprekken begeleiden en dat levert belangrijke inzichten op.

In de groep heb je namelijk te maken met studenten, die hun uitgesproken mening uitvoerig laten horen en dus veel aan het woord zijn. Als je dat op zijn beloop laat, dan bestaat het ‘groepsgesprek’ uit een dialoog tussen een aantal haantjes. Het grootste deel van de groep hoor je dan bijna niet.

Wasknijpers

In zo’n situatie maken we soms gebruik van de kracht van wasknijpers. Iedereen krijgt vóór het groepsgesprek drie wasknijpers. Een wasknijper geeft jou het recht om het woord te nemen. Dat betekent dus dat je in het gesprek drie keer het woord mag nemen. Als je wasknijpers op zijn, dan heb je jouw recht om te spreken opgebruikt. Het is heel interessant om als gespreksleider het groepsgesprek te observeren. Onder andere het volgende viel mij op:

• De ‘haantjes’ zijn meestal binnen vijf minuten hun wasknijpers kwijt. Sommigen van deze snelle verbruikers proberen zonder knijper het woord te nemen, maar dat wordt streng afgekapt door de gespreksleider. Soms krijgt iemand zijn buurman zover om een knijper aan hem af te staan. Degene die een kostbare knijper afstaat aan zijn buurman komt op een gegeven moment lekker in het gesprek en baalt vervolgens dat hij spreekrecht heeft weggegeven aan iemand anders.
• Een aantal studenten realiseert zich dat ze goed moeten nadenken voordat ze het woord nemen. Een wasknijper is op dat moment kostbaar. Je moet jezelf de vraag stellen wanneer je iets gaat zeggen, wat de kwaliteit is van datgene wat je gaat zeggen en of het niet beter is om eerst te luisteren naar anderen.
• Aan het einde van het gesprek zijn er ook studenten die alle knijpers nog in hun bezit hebben. Ze hebben ervoor gekozen geen gebruik te maken van hun spreekrecht. De overtuiging dat het er toch niet toe doet wat ze te zeggen hebben of dat er toch niet geluisterd wordt, weerhoudt ze ervan om hun inbreng te laten gelden.

Het spreken van de kerk

Nu is het niet zo dat deze jongeren een uitzondering zijn in de manier van omgaan met spreken en zwijgen. Ik denk dat het niet eens zo gek is om in kerken een dergelijke training in te voeren.

Ik spreek voorgangers die murw zijn geworden en opgebrand zijn geraakt door de aanhoudende, heftige en vaak kwetsende woordenstroom van sommige mensen uit hun gemeente.

Het schaamrood stijgt me naar de kaken als ik uitingen zie op social media van mensen die geestelijk gezien mijn broers en zussen schijnen te zijn.

Het maakt me verdrietig als ik merk dat de stem van mensen in nood binnen en buiten de kerk niet meer wordt gehoord, omdat ze overstemd worden door anderen die assertiever zijn.

De Bijbel zegt in Prediker 3:7b dat er een tijd is van zwijgen en een tijd van spreken. Het belang van spreken wordt door veel mensen onderkend, maar ervoor kiezen om te zwijgen (waar je had kunnen spreken) kan soms veel krachtiger zijn, omdat je daarmee ruimte biedt aan anderen. De bepalende factor van het verstandig inzetten van spreken of zwijgen is wat mij betreft niet debatstrategie of slimmigheid, maar zelfbeheersing.

De belangrijkste conclusie tijdens de nabespreking van de oefening met de wasknijpers is vaak dat de groep door die oefening veel meer tot zijn recht komt. Dat klasgenoten, die normaal gesproken op de achtergrond blijven, vaak een hele goede inbreng hebben. De mooiste opmerking kwam van een student die vaak veel aan het woord is. Hij zei: “Ik kan in het vervolg mijn inbreng tijdens een groepsgesprek het beste gebruiken door vragen te stellen aan de groep, want zo kan ik de wijsheid van de groep naar boven halen”.

Wat zou het helend en verrijkend zijn als we ervoor kiezen om onze stelligheden te parkeren en elkaar bevragen om echt te kunnen luisteren. Ik geloof dat we dat als kerk kunnen leren. Woorden hebben kracht, maar wasknijpers gelukkig ook!